Razvoj fotografije u Srbiji
Kulturni razvoj u Srbiju sredinom 19. veka i razvoj fotografije
Sredina
19.veka za Srbiju je značila vreme građanskog razvoja posle ukidanja
feudalnog turskog sistema. Srbija se morala uklopiti u evropski način
života, uvozila je proizvode tehničkog i tehnološkog razvoja uglavnom iz
Austrije. Mlado srpsko društvo brzo je počelo da se prilagođava Evropi
kako bi nadoknadilo propušteno u viševekovnom ropstvu pod
Turcima. Nosioci tog napretka bili su pojedinci, intelektualci, koji su se
školovali u inostranstvu.S evropskom kulturom i njenim tekovinama u
Srbiju dolazi i fotografija. Školovani pojedinci uspeli su da rad na
fotografiji podignu na evropski nivo. Prvi među njima je Anastas
Jovanović (1817-1899), prvi srpski fotograf koji se školovao u Beču za
litografa i grafičara gde je i kupio, u to vreme, najsavremeniji model 3
Pecval-Voigtlnder-ove foto-kamere. Anastas Jovanović tvorac je prvog
srpskog fotografskog panteona najznačajnijih Srba svog vremena.Portreti
znamenitih i anonimnih ljudi zavređuju posebnu pažnju jer izražavaju
karakter portretisane ličnosti. Poznati su portreti političara Tome
Vučića Perišića, kneza Mihaila Obrenovića,Njegoša, Branka Radičevića i
Vuka Karadžića.
Cenjeni su portreti i Milana Jovanovića
(1863-1944), brata slikara Paje Jovanovića. Obrazovao se u Beču i
Parizu. Sačuvani su njegovi portreti poznatih srpskih stvaralaca, glumaca
i pisaca tog vremena, Miloša Cvetića, Pere Dobrinovića, Ilije
Stanojevića, Ljube Nenadovića, Milovana Glišića itd.
Sledeći uspon fotofrafija doživljava u oslobodilačkim ratovima
Nakon
postignutog kvaliteta u portretima rad na fotografiji sledeći uspon
doživljava u oslobodilačkim ratovima 1912-1918. kada se razvija
dokumentarna fotografija. Zapažen je rad velikog broja foto-amatera koji
su ovekovečili stradanje srpske vojske, ali i njenu vitalnost i konačnu
pobedu. Ove fotografije našle su se na brojnim izložbama u Evropi i
pronele su slavu male ali žilave Srbije. Među najboljim ratnim
fotografima zapaženi su slikari Dragiša Glišić i Vladimir Becić, Dragiša
Stojadinović, vojni sveštenik Đuković, Ljubiša Valić, a naročito su visoko
ocenjene fotografije Rista Marjanovića. Bio je profesionalni fotograf
koji se obučavao u Parizu. Njegove ratne fotografije objavljene su u
mnogim stranim listovima u toku rata, a izlagane su sa savezničkim
na raznim izložbama u Luvru, Muzeju kraljice Viktorije i kralja Alberta
u Londonu i u raznim gradovima u Americi. Ove fotografije prikazuju
strahote rata i stradanje Srba i srpske vojske, a kasnije i pobedonosne
marševe i njen vaskrs. Zanimljivo je da je Marjanović preteča reditelja
velikih masovnih scena na filmu.
Razvoj fotofrafije u periodu između dva rata
Za period između dva
svetska rata karakterističan je napredak i amaterske i profesionalne
delatnosti usled razvoja fotografske tehnike. Među fotografima tog
vremena najistaknutiji je bio Nikola Vučo, nadrealiste po opredeljenju.
Razvoj fotografije posle II svetskog rata
Posle
Drugog svetskog rata,u vladavini komunizma, privatni sektor je ugađen, pa
je propalo i zanatstvo. Rad na fotografiji više nije bio isključivo
profesionalnog karaktera,dominirao je foto-amaterizam. Širim masama bilo
je dostupno obučavanje za rad na fotografiji, što je dovelo do manje
kvalitetnog rada. Time se objašnjava zaostajanje za evropskim i svetskim
tokovima u fotografiji. Ovakvo stanje prekinulo je udruženje USUF čiji
je osnivač i vodeći stvaralac bio Nikola Radošević koji se školovao u
Parizu,SAD-u, Minhenu i Hamburgu. Stekao je najveća zvanja i priznanja iz
oblasti fotografije.Najveće uspehe postigao je u portretu i simboličnoj
fotografiji.I on je kao i njegovi prethodnici radio portrete
znamenitih Srba svoga vremena. Njegove fotografije predstavljaju
doprinos ne samo srpskoj kulturi već i vizuelnoj umetnosti uopšte.